De biografische illusie
Karl Marx - grootheid en illusie
Een grondige afrekening met Marx
In een nieuwe, lijvige biografie van Karl Marx wordt de complete Marx behandeld, van de schuinsmarcheerder tot de scholasticus en van de sekteleider tot de familieman.
[Recensie] Valt er eigenlijk nog wat te beleven aan Karl Marx? Over hem zijn inmiddels meer bladzijden geschreven dan de filosoof uit het provinciestadje Trier zelf ooit schreef, en we kennen hem ondertussen wel, denken we. We hebben de geheiligde Marx () en Friedrich Engels (), die staand aan diens graf zijn om geld zeurende boezemvriend ‘de Darwin van de mensenmaatschappij’ noemde, die de ‘ontwikkelingswet’ van de geschiedenis ontdekte.
In zijn spoor volgden evenzovele vita’s. En niet alleen zijn apostelen staken de loftrompet. Zelfs ongelovige thomassen van onverdachte voorname Engelse academische komaf als Isaiah Berlin prezen Marx als een humanistische bevrijdingsfilosoof. De vroedman van het kapitalisme mocht dan een ‘gesloten denksysteem’ hebben ontwikkeld, hij had, aldus de Sir Professor, de wereld wel de analyse geschonken waarmee ze eeuwen vooruit en voorwaarts kon.
Na de bewieroking kwam de kritiek. Marx degradeerde de mensheid tot de mier die de balk van de geschiedenis mocht dragen en baarde uiteindelijk monsters als Stalin en
Smakelijke biografie over Hans Kloks leven achter de illusie
Links elitair Nederland was diep verontwaardigd: Moet dat nou? Dat glittergoochelaartje Hans Klok met die overdreven wapperende haren en half open overhemd in Zomergasten? In die deftige VPRO-etalage moet toch een auteur van vuistdikke boeken of een spraakmakende socioloog zitten? Het gesprek met presentator Janine Abbring werd echter een doorslaand succes. Hans Klok had veel moois te vertellen over zijn interessante beroep en leven.
Na die zeer geslaagde tv-avond stonden de uitgeverijen en schrijvers bij Klok in de rij. Uiteindelijk viel de keuze op Marcel Langedijk, die al eerder biografieën van Gordon en Najib Amhali schreef, om het leven van Klok te beschrijven. Klok nam tegenover zijn biograaf geen blad voor de mond en Langedijk heeft een smakelijke pen, maar toch heeft Hans Klok. Het leven achter de illusie helaas de diepte van de VPRO-avond niet gehaald.
Van de beroepskeuze van jonge kinderen (brandweerman, astronaut, prinses) blijft doorgaans weinig over bij het bereiken van de jaren des onderscheids. Voor de jonge Hans Klok (Purmerend, ) stond zijn bestemming al vroeg in steen gebeiteld: Ik word goochelaar. School interesseerde hem geen fluit. Hij is meerdere keren op de middelbare school blijven zi
Recensie: Klaas van Berkel &#; Een en al illusies
Cultuurpessimisten zijn illusionisten
&#;Wat is cultuurgeschiedenis trouwens anders dan de geschiedenis van illusies?&#; Met die stelling in vraagvorm opent de bundel essays Een en al illusies van de Groningse hoogleraar geschiedenis Klaas van Berkel. Veel van zijn publicaties gaan over wetenschapshistorische onderwerpen; zijn bekendste boek is zijn biografie van E.J. Dijksterhuis, auteur van De mechanisering van het wereldbeeld. Een van de essays in deze bundel is eveneens aan Dijksterhuis gewijd.
Nadenken over cultuur is jezelf daar een voorstelling van maken en zo’n voorstelling is per definitie imaginair. Dat komt pregnant naar voren als het gaat om cultuurpessimisme, het thema van drie essays. Dat over J. Huizinga en P.J. Bouma begint met ook een prikkelende stelling: ‘Cultuurpessimisme bestaat niet, en voor zover het bestaat is het niet gemeend, en voor zover het gemeend is wordt het niet geuit.’
Geen cultuurpessimist of hij laat de mogelijkheid open voor een wending ten goede. Wat hem toch ook tot een optimist maakt. Daarom wenste Huizinga niet een cultuurpessimist genoemd te worden, hoe donker hij de schaduwen ook schilderde in diens In de schaduwen van morgen. En iemand als Spengler dan, wiens Ondergan 18 november Tijd van illusies - Mijn kleine geschiedenis van de wereld Ik moet beginnen met een niet kleine correctie: dit boek draagt als ondertitel ‘Mijn kleine geschiedenis van de wereld’, maar dat is te klein en te bescheiden geformuleerd. Dit boek dat op verschillende niveaus kan worden gelezen mag voor mijn part gerust een ‘grote’ geschiedenis genoemd worden. Het is een all-in-one boek dat je kunt lezen als een biografie van een tachtigjarige die heel zijn leven als buitenlandjournalist heel de wereld is rondgetrokken en dat nog steeds doet. Deze Nederlandse jongeman die eens voorbestemd was om als classicus door het leven te gaan - op een blauwe maandag was hij trouwens leraar Latijn en Grieks – en die voorbestemd was om in de academische wereld carrière te maken, komt in in Parijs terecht en schaart zich aan de zijde van de opstandige studenten. In plaats van te doctoreren over de laat-Latijnse auteur Arnobius rolt hij letterlijk in de journalistiek. Hij schrijft: “In mei ben ik op de trein van de wereldgeschiedenis gesprongen. Sindsdien ben ik niet meer uitgestapt. Parijs bleek een voorproefje van wat ik later aan revoluties, contrarevoluties, hoge verwachtingen en diepe decepties zou beleven.” (p. 24) Dat doet hij Jan Folkerts Non-fictie Rank In de vroege negentiende eeuw droomden de Britse luitenant-gouverneur Thomas Stamford Raffles en de Nederlandse gouverneur-generaal Godert van der Capellen van een modern en verlicht Indisch bestuur dat de belangen van het Europese moederland en de kolonie zou verenigen. Deze in de Europese Verlichting gegronde ideeën botsten echter hard met de werkelijkheid in de Indische Archipel. De inwoners en de laatste overgebleven autonome sultanaten boden passief en actief verzet tegen de Europese overheersers._Soortgelijke boeken
De koloniale illusie
De grote man achter Raffles en Van der Capellen was Herman Warner Muntinghe. Muntinghe was een van de meest fascinerende en invloedrijke figuren uit de Nederlandse koloniale geschiedenis. Zijn idee dat de kolonie er niet alleen was voor het moederland, maar ook andersom, vond aanvankelijk veel weerklank, maar was gedoemd te mislukken. Muntinghes idealen verdwenen in de plooien van de geschiedenis, om pas veel later opnieuw ontdekt te worden. Het falen van zijn politiek mondde ten slotte uit in de verwoestende Java-oorlog (), in het Cultuurstelsel en ook in Muntinghes persoonlijke ondergang. Zijn koloniale droom bleek een illusie.
Jan Folkerts () studeerde vroegmoderne geschiedenis. Hij vervul