Robert oppenheimer overleden
Sommige levens zijn zo intrigerend dat het niet de vraag is of er een biografie (en film) komt, maar wanneer. De natuurkundige Julius Robert Oppenheimer die de leiding had over de grootste wetenschappelijke prestatie uit de Tweede Wereldoorlog, die daarvoor geprezen, maar ook verguisd en zelfs vervolgd werd, is een mooi onderwerp voor een biografie.
Deze biografie werd geschreven door Kai Bird en Martin J. Sherwin en verscheen al in in de VS. Vanwege de film over Oppenheimer die in uitkwam, is het boek nu vertaald naar het Nederlands.
Slechts zelden heeft een biografisch project zo’n lange aanloop gekend. Sherwin begon in al met het (archief)onderzoek en de interviews. Hij sprak met mensen en de transcripten daarvan besloegen (samen met de verzamelde brieven en andere documenten) uiteindelijk meer dan vijftigduizend pagina’s. Het project vlotte echter niet. Op den duur begon Sherwin zelf ook te twijfelen of hij het boek ooit af zou krijgen en daarom schakelde hij de hulp in van zijn vriend Bird. Samen deden zij er vervolgens ook nog zes jaar over om het manuscript te voltooien.
Excentriek genie
Robert Oppenheimer had een beschermde jeugd in een welgesteld milieu. Al snel vertoonde hij de trekken van een typisch genie, dat altijd met zijn neus in de boeken zat, maar weini
Een tragisch genie
Eind zocht generaal Leslie Groves naar een plek waar de Verenigde Staten in rust en afzondering aan het grootste wapen uit de geschiedenis van de mensheid konden werken – het heette het Manhattan Project, het wapen zou de atoombom worden.
Groves was geen militair strateeg, maar een monomane, logistieke bulldozer, het soort leidinggevende waar werknemers drie keer harder voor rennen. Hij was grof, direct, drammerig, conservatief, gelovig – en gek genoeg was de wetenschapper die hij had aangesteld om het inhoudelijke deel van het Manhattan Project te leiden het tegenovergestelde. J. Robert Oppenheimer was verfijnd, atheïs tisch, bevriend met communisten. Groves was een wandelend biervat, Oppenheimer graatmager. Groves vond hem verwaten, maar geniaal – hij herkende in hem zijn eigen gedrevenheid.
Toen ze in de Midwest van de VS op zoek gingen naar een plek waar duizenden wetenschappers onopgemerkt konden werken, luisterde Groves naar Oppenheimer. Nadat een aantal opties afviel, kwam die met een naam van een plek, en deed alsof hij het ter plekke verzon. Los Alamos, in New Mexico.
In feite was het een jeugdherinnering. Oppenheimer zocht iets wat voor hem een veilige thuisplek moet zijn geweest.
Niets in Oppenheimers jeugd had zijn latere levenspad kunne
Boekrecensie: Geen wonder dat de film Oppenheimer op deze meeslepende biografie is gebaseerd
Door het wereldwijde succes van de film Oppenheimerweten we dat hij ‘de vader van de atoombom’ is. Maar Robert Oppenheimer () was ook een maatschappelijk betrokken natuurkundige, die verkeerde in kringen van ‘fellow-travellers’ en communisten. Het staat allemaal beschreven in de nu in vertaling verschenen biografie Oppenheimer, geschreven door de Amerikaanse biografen Martin J. Sherwin (overleden in ) en Kai Bird.
Niet verwonderlijk dat de film op deze meeslepende biografie is gebaseerd.
Dankbaar onderwerp
Oppenheimer is een dankbaar onderwerp voor een biografie, al was het alleen maar omdat de FBI onder leiding van de beruchte J. Edgar Hoover decennialang dossiers over hem opstelde, die de auteurs konden gebruiken. Oppenheimer was een merkwaardige man, van wie het allerminst te voorzien was dat hij een wereldberoemde natuurkundige zou worden. Hij worstelde als jongen met allerlei problemen: zijn Joodse identiteit en de omgang met meisjes.
Dat leidde tot rare streken. Zo injecteerde hij een appel met vergif, die hij uit jaloezie op het bureau van een vriend legde. Het liep maar net goed af.
Oppenheimer kwam uit een zeer rijk gezin. Zijn moeder verzamelde kunst, in het ouderli
Splinters van de zon
Frans Kingma, Machiel Kleemans
Fragmenten uit leven en werk van J. Robert Oppenheimer
Robert Oppenheimer was wetenschappelijk leider en organisatorisch talent van het ultrageheime Manhattan Project, dat de basis vormde voor een van de belangrijkste ontwikkelingen van de twintigste eeuw: de atoombom. Hij was een briljante, maar controversiële natuurkundige, die uiteindelijk vanwege zijn vermeende communistische sympathieën als bedreiging voor de Amerikaanse staat werd gezien en gedwongen moest aftreden als nucleair adviseur van de regering. In Splinters van de zon wordt verteld over het omstreden leven van Oppenheimer, zijn fysica, zijn interesse in poëzie en filosofie, zijn scholing in Europa, zijn banden met Nederland, de bom en over de risico’s.
Auteurs
Frans Kingma is experimenteel fysicus, stralingsdeskundige en literator (o.a. Spiegellevens en De Cyclus van het mes)
Machiel Kleemans is theoretisch fysicus. Hij verricht onderzoek naar de geschiedenis van de natuurkunde in de Koude Oorlog.
Oppenheimer torste de atoombom op zijn schouders mee, maar over spijt sprak hij niet
Een fascinerende, gecompliceerde, gekwelde figuur was J. Robert Oppenheimer, ‘vader van de atoombom’; een man die in persoonlijkheid en daden licht en duisternis in zich verenigde. Briljant, charismatisch natuurkundige, estheet, filosoof, die in de oorlog in de woestijn in New Mexico leiding zou geven aan het wetenschappelijk team dat de atoombom ontwikkelde. De bom die Hitler moest verjagen en een einde moest maken aan alle oorlogen. De bom die Oppenheimer de rest van zijn leven op zijn magere schouders mee zou torsen. Gek genoeg meer dan president Harry Truman, de man die op de knop drukte.
Komende zondagnacht is de speelfilm Oppenheimer, met dertien nominaties, de grote kanshebber bij de Oscars; een spektakelfilm met fraaie beelden van woestijn, sterrenhemel en vuurzee, en met een mooie hoofdrolspeler. Maar ook met een melodramatisch en vol, nagenoeg onbegrijpelijk script. Zelf viel ik al na twee minuten uit het verhaal als de jonge Oppenheimer als student in het lab in Cambridge, een appel met cyanide inspuit. Daarmee probeert hij een gehate docent te vergiftigen. Huh? Het latere genie, ‘vader van de atoombom’, deed in zijn jeugd een poging tot moord? Uitleg blijft achterwege.
Uitleg