Gisela braun

Willem Aantjes
(Foto: Hans Peters / Anefo – Nationaal Archief)

‘Veel mensen,’ schrijft historicus Roelof Bouwman in zijn biografie van Aantjes, ‘weten nog precies waar ze waren toen ze het nieuws op die zesde november hoorden.’ Om vijf uur ’s middags meldde het ANP dat mr. Willem Aantjes, de fractievoorzitter van het CDA, in de oorlog ‘lid was geweest van de SS’. ’s Avonds gaf Loe de Jong, directeur van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie, in een emotionele, rechtstreeks op de beide televisienetten uitgezonden persconferentie, tekst en uitleg. Nederland was geschokt. Aantjes trad een dag later af. Zelden was een politicus zo plotseling zo diep gevallen.
    Willem Aantjes werd in geboren in Bleskensgraaf, een dorp in de Alblasserwaard. De ‘Gereformeerde Bond tot verbreiding en verdediging der waarheid’ in de Nederlandse Hervormde Kerk had hier veel aanhangers. De bond verenigde orthodoxe calvinisten die, anders dan de volgelingen van Abraham Kuyper, binnen de hervormde kerk waren gebleven. Ook het gezin Aantjes behoorde tot de gereformeerde bond.
    Vader Klaas Aantjes was een ambitieuze autodidact die zich in Bleskensgraaf opwerkte van postkantoorhouder tot wethouder. Later werd hij burg


[Donderdag 22 oktober ] Als een ‘geslagen hond’ reed Piet Steenkamp zaterdagavond 23 augustus vanuit Den Haag terug naar zijn woonplaats Eindhoven. Het was de dag waarop het eerste CDA-congres was gehouden in het Nederlands Congresgebouw, maar het was niet goed gegaan. Toch staat die bijeenkomst nu altijd nog om iets heel anders bekend: om een van de beroemdste redes uit de Nederlandse politieke geschiedenis, de zogenaamde ‘Bergrede’ van Willem Aantjes.

Sinds waren de Katholieke Volkspartij (KVP), de Anti-Revolutionaire Partij (ARP) en de Christelijk-Historische Unie (CHU) aan het onderzoeken of het mogelijk was één politieke partij te vormen. In juni kreeg het samenwerkingsverband een eigen naam, het Christen Democratisch Appèl (CDA) met een eigen bestuursorgaan en een eigen voorzitter, Piet Steenkamp. Hij was het die het eerste congres van de partij in onzekere wording opende. Daarna volgden toespraken van de drie voorzitters van de Tweede Kamerfracties, Frans Andriessen (KVP), Willem Aantjes (ARP) en Roelof Kruisinga (CHU), in die volgorde.

&#;

Christelijke politiek
Willem Aantjes begon het eind van zijn rede te naderen, toen zijn betoog een wending nam:

‘Het evangelie geeft geen rechtstreekse richtlijnen voor het politieke handelen, maar het geeft wel richtlijnen

De politicus die een mens blijkt te zijn
Biografie van Willem Aantjes
P.W. Klein

Toen P.W. Klein de biografie van Willem Aantjes las werd hij met een nieuw en gunstiger beeld van de ook door hem verguisde politicus geconfronteerd. Toch wordt naar zijn smaak Aantjes te hard aangepakt door zijn biograaf. Bovendien schildert die een al te zwart-wit portret van de man die ooit door Loe de Jong ten val werd gebracht.

Ik heb de zeer voortreffelijk geschreven, bijzonder boeiende biografie van de politicus Willem Aantjes - die ongelukkige onheilsraaf - in één adem gelezen. Verbijsterd bleef ik achter. Ik had op me genomen het boek te recenseren, maar zoals zal blijken zaten mijn oordelen - en vooral vooroordelen - het schrijven van een goede recensie hinderlijk in de weg. Ik heb Aantjes namelijk altijd en al lang vóór zijn diepe val, een abject figuur gevonden, een kwezel, een schijnheil. Alleen al dat uiterlijk van die man met z'n onguur grijnzende tronie! Typerende representant van de partij van liederlijke mannetjesdwergen die zich onder de dekmantel van godvrezende vrome schurken als Kuyper en Colijn voordeden als stoere, jenever zuipende mannenputters. Bovendien heb ik behoord tot degenen die zo'n halve eeuw geleden wel oren hadden naar

Politici komen en gaan. Ze worden met enig geluk wel vermeld in een parlementair naslagwerk, maar voor een heuse biografie, laat staan een proefschrift, komen alleen de groten in aanmerking. Was Willem Aantjes zo&#;n groot politicus? Afgaand op het dikke proefschrift dat zojuist over hem is geschreven, moet je bijna denken van wel. Promovendus Roelof Bouwman noemt drie redenen waarom Aantjes een uitzonderlijke figuur mag heten: hij bracht het tot fractieleider van het CDA, hij begon als rechts politicus en eindigde links. En ten slotte was er het plotselinge einde van zijn loopbaan op 7 november , na onthullingen over zijn oorlogsverleden. Dat klinkt goed, maar is het ook waar? Nee. De waarheid is dat Aantjes alleen nog herinnerd wordt door zijn affaire. Dat hij het tot fractievoorzitter bracht &#; ach, dat deden er meer. En dat Aantjes van rechts naar links opschoof in de roerige jaren zestig en zeventig, dat gebeurde vaker. Zeker in protestantse kring, waar sinds de jaren vijftig een stille revolutie had plaatsgevonden.

        Een `uitzonderlijke figuur&#; was Aantjes dus niet. Wel leidde hij een uitzonderlijk leven. Niet omdat hij een `figuur&#; was, zoals de Utrechtse historicus P. Geyl mensen van formaat placht te omschrijven. Aantjes had niets van een karakter. Integen

Willem Aantjes ()


Geschiedenis: Hoe zag onze wereld er vroeger uit en wat gebeurde er toen?

Nederlandse politicus


Foto Hans Peters / Anefo (CC0): Willem Aantjes (rechts) debatteert met Joop den Uyl
De Nederlandse politicus Willem Aantjes werd op 16 januari geboren in Bleskensgraaf. Hij groeide op in een gereformeerd milieu in de Alblasserwaard. Willem Aantjes bezocht de mulo in Sliedrecht en het Marnixgymnasium in Rotterdam. Na de Tweede Wereldoorlog studeerde Aantjes rechten aan de universiteit in Utrecht.

Politieke loopbaan

Willem Aantjes begon zijn politieke loopbaan in als lid van de Tweede Kamer voor de Anti-Revolutionaire Partij (ARP). Aantjes bedankte in voor het ministerschap op Volkshuisvesting. Formeel deed hij dat vanwege gezondheidsredenen, maar later werd onthuld dat zijn oorlogsverleden de ware reden was. Willem Aantjes sprak in augustus op het eerste CDA-congres zijn 'Bergrede' uit, waarin hij aangaf hoe volgens hem het evangelie een richtsnoer kon zijn voor de moderne christen-democratische politiek. Aantjes beschouwde Barend Biesheuvel en Wiert Beghuis als zijn belangrijkste politieke leermeesters. Biesheuvel bracht hem het vak van parlementariër bij en Berghuis vormde hem ideologisch.
Vanaf was Willem Aantjes fractievoorzitter van de AR